Hindi Lahat ng Nagme-May-I-Go-Out ay Nagpu-Poops

Malaking krimen kaya kung sa gitna ng klase ay bigla akong tumigil sa ginagawa ko at sabihing, “Klase, may I go out?” Awkward naman n’un naisip ko. Ano na lang ang iisipin ng aking mga estudyante, na tumatakas ako sa aking dakilang responsibilidad, na nilulustay ko lang ang binayaran nilang oras ko, na ako ay walang kuwenta at imoral na gurong hindi marunong pahalagahan ang kanilang pagsusumikap na inilalaan sa paaralan para magsunog ng kilay? Ang dami dami ko nang sinabi, pero wala pa naman akong sinasabi. OA lang. Pero ito talaga ang naglalaro sa utak ko nung mga oras na iyon habang may ibang laro naman ang aking sikmura. Naniniwala ako na ang lahat ng diskarteng pantao, kahit yung mga pangguro at iba pang propesyunal ay kayang kayang sirain ng simpleng—TAE.

Kapag binaliktad mo ang salitang tae, eat ang makukuha mo. Hindi ko alam kung may batayan ako dito o ito ay likot lang ng aking imahinasyon. Yun nga kaya ang ugat nun? Kung sa bagay may lohika nga naman kahit paano. Ang bunganga at puwet nga naman ang magkabilang dulo sa linya ng alimentary canal sa loob ng katawan ng tao. Parang Roosvelt Station na kumakain ng kung ano anong tsibog ang bunganga at parang Baclaran Station naman ang puwet na nagluluwal ng mga tae. Tae ang ending ng lahat ng mga pagkaing hindi matutunaw at maisasama sa nutrients sa katawan ng tao. Ito yung mga latak sa lahat ng kinakain natin. Nandyan yung mga papel na nakain natin sa ilalim ng siopao, malunggay na sahog sa alimango sa gata at maging ang mga diyamanteng hikaw at pakete ng droga na ipinalunok sa mga drug mule.

At sobrang lapit din ng tao sa tae. Isang letra lang ang pagitan. O at E. Kung sabagay sobrang lapit nga naman ng katangian ng tao sa tae. Kaya ‘wag na siguro nating pagtawanan ang pagdagsa ng tae ni Jiggy Manicad sa kanyang report. Madumi ang tae, parang tao, madumi rin. Malambot ang tae, gaya rin ng tao, lahat may soft spot. Nasa iyo na nga lang ang paraan kung paano tuklasin ang mga iyon. Parang tae, alam nating malambot pero siguro naman ay hindi pa tayo siraulo para pisil pisilin at pindot pindotin yun para lang mapatunayang malambot nga. Ito yung ilang bagay sa mundo na makita mo pa lang, kahit na hindi mo na hawakan alam mo sa sarili mo na malambot nga. Sapat na sapat dito yung linyang “to see is to believe.” Ang tao rin ay gaya ng tae na matapos gamitin ng lipunan ay basta na lamang ipa-flush ng sistemang lumamon sa kanya. Parang yung kuwento ng mga kontraktwal na janitor. Walang ibang ginawa kundi maglinis ng banyo at kubeta, tiyaking ang lahat ng tae at ihi ay naiflush na at hindi na amoy laman tiyan ng tao ang teritoryo nila. Pero oras na abutan sila ng edad sa trabaho, kasama silang ipa-flush sa mga taeng minsan nilang dinispatya sa kanilang trabaho. TAE-TAO-TAE. Magkaugnay tayo. Niluluwal natin sila, pero minsan, may mga 

pagkakataong tayo ang iniluluwal nila sa kahihiyan. Lahat may bahong itinatago—at ito ang akin.

Tumatakbo ako. Mula sa eskuwelahan papunta sa bahay namin. Malayong-malapit. Piso ang bayad sa sikad-sikad (pedicab) Pero wala na akong pera. Hapon pa ako susunduin ng tatay ko. Kailangan ko nang maibuslo ang lahat ng sama ng loob ng tiyan ko. Parang basketbol at nasa akin ang bola. Ginebra ako at kalaban ko ang Alaska. Takbo, takbo, takbo. Hanggang sa nakatawid ako sa halfcourt. Tanaw ko na ang bahay namin. Pero sadyang malalaki ang mga bantay ko. May malaking trak na biglang nagmamaniobra sa may hardware. Yari na. Muling nawala sa paningin ko ang bahay namin. Ramdam ko na ang pagkaubos ng oras. Hawak ko pa rin ang bola. Hindi puwedeng matalo ang Ginebra sa Alaska. Takbo takbo. Hanggang sa nasa may hagdan na ako paakyat sa bahay namin. Pero nakarinig ako ng pito. “Bakit ka umuwi, maghahalfday ka na namang bata ka, napakatamad mo talaga mag-aral” Galit ang tatay ko, pero mas galit ang sikmura ko. At nanaig ang malakremang gatas ng Alaska sa aking puwitan, hita hanggang sa paanan. Dun ko natutunan na wala kang magagawa sa pagtakbo sa buhay.

Grade 2 ako nun. Dahil sa probinsya namin ay kakaunti lamang ang tao, madaling nababalitaan ang ganung tagpo. Natatawa na lang ang tatay ko ‘pag naaalala niya yun. Namimilog daw ang mga mata ko nun. Parang bola daw na sabay na tumatalbog. Tanong niya pa, bakit daw ba hindi na lang ako nag-cr sa school. Naalala ko nun, sobrang baho ng mga CR sa eskwelahan. No match at talagang mahihiya ang baho ng poops ko dun. Isa pa, bali-balita noon na may mga batang napopossess sa CR na yun. At isang isa pa, wala rin namang tubig doon, kaya kung nailabas ko man ang galit ko sa palikurang iyon, habang buhay din akong hindi makakaalis sa inidorong iyon. Baka kaya may mga batang naposses dun dahil sa mga tagpong kagaya nun.

Lumipas ang dalawang taon. Iba na ang bahay namin. Iba na rin ang paaralan ko. Malayong malayo na sa kinagisnan kong isla. Nakatakas na ako sa pagsunod ng mga langaw at bangaw sa nanlilimahid kong kahihiyan noon. Pero gaya ng linyang “history repeats itself”, muli akong sumubo, muling ngumuya, muling lumunok at muling nakipaglaro sa akin ang tiyan ko. 

Uwian na namin nun. Mas mainit ang araw na yun kumpara sa mga nagdaang araw. Paanong hindi, e kumagat na ang buwan ng Marso noon. Paubos na ang araw na may pasok. Para sa akin, ang pagpasok sa eskuwela noon ay luho na lamang sa maghapon kong paglalaro, pagnood ng tv at pagtulog. Sigurado na kasi ang pagtuntong ko sa ikalimang baitang. Wala na ring ginagawa sa klase namin kundi maglinis at magharutan. Kaya nabubuhay akong prenteng prente sa bahay namin. Pero isang araw, hindi ko alam kung kaninong kaluluwa ang sumapi sa akin. Gising na ako ng alas singko pa lang ng umaga at naghahanda sa pagpasok. 

Hindi ko na maalala ang menu sa canteen nun. Mas naaalala ko pa ang mga putahe sa labas ng paaralan. Yung manggang hilaw na may bagoong, yung santol na may asin, fishball, kikiam, tokneneng, cotton candy, mga candy na korteng pizza, pangil ng bampira at iba pang makukulay na bagay. At sa paniniwala ko, isa sa mga ‘yan ang dumale sa sikmura ko nung araw na yun. Dahil nga ubos ubos biyaya ako, malamang sa alamang, wala nang matitira sa aking pamasahe pauwi. Isa pa, alanganin kasi yung layo/lapit ng bahay namin sa eskwelahan. Yun yung mga distansyang nakapanghihinayang lustayan ng kwatro pesos na pamasahe sa dyip. Pagbaba ko, malayo pa ang lalakarin ko papasok sa subdivision. Kaya nabuo ang pasya-- maglalakad ako.

Sa kalagitnaan ng paglalakad, isang malakas na sipa sa sikmura ang kumawala. Naisip ko—yari, parang déjà vu, parang nangyari na ‘to. Sa isang iglap, muli kong hawak ang bola ng kahihiyan. Para akong de-susing laruan na nagloloko ang baterya, lalakad, tatakbo, tatakbo nang mabilis, lalakad nang mabagal, lalakad nanag mabilis at tatakbo nang mabagal. Anak ng jueteng, ‘pag tumatakbo ako mas nahuhulog, ‘pag naglalakad naman mas dumudulas. Walang lusot. Nasa may kanto na ako ng subdivision namin nang biglang bumulwak ang lahat ng sama ng loob sa akin ng sikmura ko. Guminhawa ang aking pakiramdam. Walang kasing ginhawa. Gumaan ang mabigat kong sikmura. Nasa may tabi ako nun ng karinderya, buti na nga lang at hapon na kaya wala nang mga taong kumakain. Nagtago ako sa may likod nun, at dahan dahan kong inalis ang aking shorts. Ayokong makita ang aking krimen kaya nakapikit kong hinubad ang aking brief. Pero kahit nakapikit ako, naiimagine ko ang itsura ng basura ko. Tagumpay. Nailuwal ko ang aking brief sa tabi ng mga buto ng manok, tinik ng isda, bote ng softdrinks at mumu ng kanin. Mas presko na ang aking pakiramdam. Kusang sumusuot ang hangin sa kaibuturan ng aking salawal at dumarampi sa kalooblooban ng aking pagkalalaki. Ang sarap ng simoy ng hangin nun. Akala ko tapos na ang kalbaryo. Muling sumipa ang sikmura sa ikalawang pagkakataon. Mas marahas yung dagsa ngayon. Lakad-takbo-lakad-takbo. Buti na lang at nahagip ng aking mga mata ang isang lumang poso. Bumulwak na naman siya. Naknamputsa. Pumuwesto ako sa may nguso ng poso at binomba ang braso nito. Buti na lang at may malaking bote ng mineral water na tinagpas ang katawan para maging maliit na balde. Bomba-salok-tae-hugas. Tuloy tuloy lang. Hanggang sa dumagsa na rin ang mga residenteng mag-iigib ng pang-inom, pangsaing at pantimpla sa gatas ng mga bata. Napapapalatak na lang ang mga matatanda habang pinapanood ang aking munting palabas at may mga nagliliparan pang mga masasakit na salita. Tapos na ang giyera at umuwi akong nakayuko sa kahihiyan. Nakasando akong umuwi at ang polo ko ay itinali ko sa aking bewang. Yun ang huling araw na pumasok ako sa ikaapat na baitang. Isang masaklap na araw.

Matagal ding nakisama ang sikmura ko. Matagal ding nagkasundo ang isked niya ng paniningil at ang normal kong buhay. Sinusuyo ko siya sa umaga bago ako pumasok sa eskuwela. At nagpaparomansa naman siya. Nung kolehiyo ako, nalulusutan ko ang mga minsang alanganin niyang paniningil. Kung hindi sa mga CR ng mall, sa CR sa library ng school ako umeerna. Buti na nga lang at naging miyembro ako ng publikasyon, walang malaking perang insentibo, pero ok na yung may palikuran kang matatakbuhan sa oras na nakikipaglaro na itong si sikmura. Mahirap kung sasabihin kong: “sa bahay na lang, unting tiis pa” Hindi biro ang layo ng Maynila at Cavite.

Akala ko nasa edad ang pagtae sa salawal/pantalon. Akala ko exempted na ang mga nasa kolehiyo sa kahihiyan. Para bang yung mannerism ng mga bata sa pag-ihi sa kutson o sa banig, malaking kahihiyan na kung ginagawa mo pa rin ang mga ito nang teen ager ka na. Nagkamali ako.

Umuulan nun. Katatapos lang ng isa sa mga inorganisa kong palihan sa malikhaing pagsulat. Kasama ko ang mga kaibigan ko. Kakain dapat kami sa Pizza Hut—celebration kumbaga. Naglalakad kami sa loob ng mall. Hindi ako mapakali. Parang may kulang. Parang may mali. Parang may bagay na hindi ko nagawa. Bigla. Walang pasabi. Tumakbo ako pabalik sa sakayan ng bus. Sabi ko, kung hindi ko siya maaabutan at hindi ko siya makikita, siguro nga hindi kami ang para sa isa’t isa. At sumagot nga ang Diyos. Nandun siya, nag-aabang ng masasakyan. Nagulat siya—mas nagulat ako. Hanggang ngayon ramdam ko pa rin yung hingal ko nung mga panahon na yun. Pati yung patak ng ulan na humahalo sa pagtagaktak ng aking pawis. Naaamoy ko pa yung alimuom. Damang dama ko rin ang panlilimahid ko. Maging ang amoy niya. Tuwing umuulan, isa ‘to sa mga imaheng nabubuo ng bawat patak ng ulan. Hinatak ko siya at kumain kami sa Mcdo. Ok na ok na yung tagpo e. Sa sobrang pagiging ok nga e, pwede ko na siya ayaing magpakasal. E kumatok bigla ang sikmura ko—nanlumo ako. Gusto kong sumagot na, wala si Emman, tulog, umalis, masakit ang ngipin, masakit ang tiyan, patay na! Pero mapilit e. Parang disconnection notice ng MERALCO at pulis na may warrant of arrest, hindi pupuwedeng tanggihan, hinding hindi puwedeng hindian. Kaya ayun, minadali ang paghigop sa float, ang pagnguya sa fries at ang paglantak sa burger. Nagpapahatid siya sa Recto. Nag-iisip naman ako ng alibi. Dyahe naman kung sasabihin kong, “Honey una ka na! Maghahanap pa ako ng pagtatambakan ng mga punyetang taeng ‘to” o kaya “bye baby! Una ka na a! Natatae pa ang bebe mo e” ang bantot pakinggan. Kinikilabutan ako. Ano kaya ang mensahe ng Diyos sa sitwasyong ito? Matapos kong habulin at maabutan siya, heto’t hinahabol naman ako ng sikmura ko. Karma ba? E bakit sa sikmura pa? Pwede namang masagasaan na lang o kaya maholdap at masaksak— at talagang sa tae na naman ang bagsak ko. Matapos ang unting bolahan, nakasakay na siya ng dyip. Kumaway siya at kumaway din ako. Sa background ko parang may orkestrang  umihip ng trumpeta.  At ako naman, parang superhero na tumakbo para maghahanap ng lugar na pagpapalitan ng costume.

Lakad-takbo-lakad-takbo-lakad-takbo. Hanap ng mga portable cr. Kahit pa may bayad na limang milyon—ayos na yan. Kung kailan mo sila kailangan tsaka naman sila nagsipagsara. Dinala ako ng aking mga paa at ng tae sa Chinese Garden. Dati dito kami nagpapractice ng mga sabayang pagbigkas para sa mga patimpalak, pero nung gabing ‘yun, sabayang pagbulwak naman ang masasaksihan ng parkeng ito. Nagbayad ako sa entrance ng 50, kahit limang piso lang talaga ang bayad. Sabi ko babalikan ko na lang. Napangiti ang nagbabantay, parang hindi na siya bago sa mga ganitong problema. Lakad-takbo-lakad-takbo.  Dumodoble na ang paningin ko.

…

Sapat na ang isang salita para ilarawan ang lahat ng nangyari

—KAPOS.

Sa pinutan ko naidilig ang lahat lahat. Ayoko nang ikuwento ang mga kasunod. Basahin niyo na lang ang maikling kuwentong Hapi Meal. J Siyempre hindi ako yun. Hindi ako kumain sa loob. Pero ang tagpo sa loob ng palikuran sa Chinise Garden ang nagsilbing paanakan ni Castor at ng malinamnam na kare-kare.

Lumabas ako ng classroom at kinatok ang co-teacher ko sa kabilang klase para rumilyebo muna sa akin. Pagkaupo ko sa trono, nanumbalik sa akin ang lahat ng alaala ng pagme-may-i-go-out. Sa mga nabanggit kong kuwentong tae sa itaas, hindi ko pala nagamit ang mga katagang may-i-go-out. Palibhasa kasi sinisingil ako ng sikmura ko ‘pag nasa lugar ako na malayo sa comfort zone—o sa madaling salita, malayo sa banyo. Nung nasa kolehiyo ako, ang ibig sabihin ng may-i-go-out  ay pagpunta ng rally sa Mendiola. At sa pasintabing iyon, wala nang katiyakan kung may balikan pa. Bahala na lang umakyat mag-isa ang bag sa  pub. Pero ngayong guro na ako, natutunan ko na ang pinakatamang gamit ng linyang may-i-go-out. Sa awa ng poong may kapal, sumakto lang naman ang lahat sa pagkakataong ito. Tingin ko matagal ang pagsasamahan namin ng inidorong ito.

***

Nang manalo ako sa Gawad Emman Lacaba (GEL), sabi ni Froe, co-writer ko sa pub. ‘Pag namatay daw ako, may naisip na raw siyang award giving body para sa pagkilala sa akin—Gawad Emmanuel Barrameda (GEB), kung magkakaanak naman daw ako ng lalake at gagawin kong junior, malamang magiging senior ako. Kaya magiging GEBS, Gawad Emmanuel Barrameda Sr. Ang bantot. Hanggang sa pagkilala hinahabol pa rin ako ng mga erna.

Gaya ng lahat ng tao, isa rin ako sa mga tae ng lipunang ito. Madumi. Kahit sampung beses maligo sa isang araw, nananatiling madumi. Parang tae na kahit ibabad sa alcohol ay hindi mawawalan ng mikrobyo. Tanggapin na natin, kahit gaano pa tayo magmalinis, palagi at palagi pa ring pa rin tayong dudumi—kung saan, yun ang nakakatuwang pag-usapan.